W dzisiejszych czasach zaciągnięcie kredytu to powszechna praktyka umożliwiająca realizację wielu potrzeb i marzeń. Jednak nie wszyscy kredytobiorcy są świadomi przysługujących im praw i możliwości ochrony przed nadużyciami ze strony banków. Jednym z takich narzędzi ochrony jest sankcja kredytu darmowego (SKD). Mogą z niej skorzystać konsumenci, jeśli kredytodawca naruszył zapisy ustawy o kredycie konsumenckim. Powołanie się na sankcję umożliwia dalszą spłatę kredytu bez odsetek i dodatkowych kosztów, co więcej kredytobiorca może otrzymać zwrot prowizji bankowej. Poznaj swoje prawa, jako konsumenta.
Kto może skorzystać z sankcji kredytu darmowego (SKD)?
Sankcja kredytu darmowego (SKD) została przez ustawodawcę określona w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.) To w tym przepisie znajduje się odpowiedź na pytanie, kiedy sankcja kredytu darmowego może zostać zastosowana:
W przypadku naruszenia przez kredytodawcę określonych w tym przepisie obowiązków kredytobiorca zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, w terminie i w sposób ustalony w umowie. Jednak, aby było to możliwe konieczne jest spełnienie kilku warunków. Sprawdź, co zrobić, aby otrzymać zwrot prowizji bankowej.
Jakie warunki powinna spełniać umowa, aby otrzymać zwrot prowizji?
Z ustawy o kredycie konsumenckim jasno wynika, że do skorzystania z sankcji kredytu darmowego nie wystarczy status konsumenta. Konieczne jest spełnienie jeszcze kilku innych warunków, aby spłacać kredyt bez odsetek i innych kosztów. Należą do nich:
- Maksymalna kwota kredytu wynosi 255 550 zł,
- Sankcja kredytu darmowego nie obejmuje kredytów hipotecznych.
- Twoja umowa kredytu musiała zostać zawarta po 18.12.2011r.
- Sankcja kredytu darmowego dotyczy produktów bankowych, takich jak kredyty i pożyczki, kart kredytowych i innych form, takich jak chwilówki.
- Od całkowitej spłaty kredytu nie minął rok.
Jak uzyskać zwrot prowizji bankowej?
Kredytobiorcy, którzy chcieliby skorzystać z sankcji kredytu darmowego i otrzymać między innymi zwrot prowizji bankowej przede wszystkim muszą sprawdzić czy umowa kredytu bądź pożyczki zawiera prowizje bądź opłatę przygotowawczą. Po dokładnym prześledzeniu umowy z pewnością znajdziemy taki punkt, który o tym stanowi. Trzeba pamiętać, że nie wszystkie banki pobierają prowizję czy opłatę przygotowawczą, dlatego tak ważna jest pomoc profesjonalnego prawnika, który bardzo precyzyjnie prześledzi treść umowy kredytowej.
W sytuacji wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego kredytodawca (bank, instytucja pożyczkowa) ma obowiązek proporcjonalnie obniżyć i zwrócić konsumentowi wszystkie koszty takiego kredytu, w tym prowizję z tytułu udzielenia kredytu czy opłatę przygotowawczą (art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim). Czy zwrot prowizji to jedyna korzyść, jaką odniosą kredytobiorcy dzięki sankcji kredytu darmowego?
Kredyt bez odsetek a zwrot prowizji
Następnym ważnym zagadnieniem jest szeroko ostatnio poruszana kwestia pobieranych odsetek od kredytowanych kosztów. Często zdarza się, że prowizja, stanowiąca pozaodsetkowe koszty umowy, jest pobierana jednorazowo przy uruchomieniu kredytu/pożyczki i doliczana do rat kapitałowych, które mają być spłacane według harmonogramu.
Prowadzi to do naliczana odsetek zarówno od kwoty udostępnionego kapitału, jak i pozaodsetkowych kosztów umowy (tj. prowizji), co jest niedopuszczalne według ustawy o kredycie konsumenckim i stanowi okoliczność uzasadniającą złożenie przez kredytobiorcę oświadczenia o kredycie darmowym. Naliczając odsetki zarówno od kapitału, jak i od prowizji bank spowodował, że podana RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania) w umowie była błędna. Co powinien wiedzieć kredytobiorca?
Bank może naliczać oprocentowanie tylko od całkowitej kwoty kredytu. Praktyka naliczania wysokich prowizji od kredytu i kredytowania tej prowizji powoduje naruszenie ustawy o kredycie konsumenckim. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadku, gdy prowizja jest kredytowana, a jej poziom jest bliski maksymalnego poziomu.
Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia oświadczenia o SKD?
Podstawą do skorzystania z sankcji kredytu darmowego jest złożenie przez konsumenta stosownego oświadczenia na piśmie, o którym mowa jest w art. 45 w/w ustawy.
Do złożenia takiego oświadczenia niezbędna będzie umowa kredytowa, na którą można będzie się powołać w oświadczeniu i, z której będzie wiadomo do jakiego podmiotu mamy to oświadczenie skierować. Pomocnym będzie także pierwszy wydany przy podpisaniu umowy harmonogram spłaty, dzięki któremu prawnik z łatwością stwierdzi, czy prowizja była kredytowana i były naliczane od niej odsetki. Pozwoli to ocenić czy kredytobiorca może otrzymać m.in. zwrot prowizji.
SKD w Polsce – jak kształtuje się orzecznictwo sądów?
Pomimo, że zagadnienie sankcji kredytu darmowego nie jest nowością, to dotychczas rzadko ktokolwiek się na nią powoływał. To sprawy dotyczące kredytów frankowych spowodowały, że na nowo zaczęto interesować się prawami kredytobiorców i zapisami zawartymi w ustawie o kredycie konsumenckim.
Linia orzecznicza dotycząca SKD nie jest jeszcze w pełni ukształtowana. Przede wszystkim ze względu na to, że sprawy nadal toczą się w sądach i ilość postępowań zakończonych prawomocnym wyrokiem jest jeszcze relatywnie niewielka.
Przykłady orzecznictwa w sprawach SKD:
Wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r. Sądu Najwyższego sygn. akt I NSK 9/18 potwierdził, że pojęcie kredytu użyte w art. 54 u.k.k. nie może być interpretowane w oderwaniu od całkowitej kwoty kredytu. Skoro na tle art. 5 pkt 7 u.k.k. całkowita kwota kredytu” oznacza środki faktycznie udostępnione konsumentowi (art.3 lit.1 dyrektywy 2008/48/WE), to w wypadku odstąpienia od umowy konsument jest zobowiązany do uiszczenia odsetek naliczanych tylko od środków faktycznie mu udostępnionych, czyli od „całkowitej kwoty kredytu”. Brak więc podstaw do obciążania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu, nawet w wypadku udzielenia kredytu w celu sfinansowania tych kosztów.
Takie samo zdanie wyraził Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w wyroku z dnia 30.10.2017 r. w sprawie o sygn. Akt: VII ACa 879/17 a także Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w wyroku z dnia 15.02.2017 r. o sygn. Akt: VI ACa 560/16 oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu XV Wydział Cywilny Odwoławczy w wyroku z dnia 20 czerwca 2023 r., sygn. akt: XV Ca 2028/22
W wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 08.10.2021 r. sygn. akt: I ACa 59/21 czytamy, że naruszenie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, oznacza niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez kredytodawcę obowiązku, jaki wynika z tego przepisu, a dla zastosowania sankcji kredytu darmowego nie ma znaczenia zakres lub istotność naruszenia ani jego wpływ na interesy konsumenta. Przesłanką stosowania komentowanego omawianej sankcji nie jest również wystąpienie szkody w majątku konsumenta, nie jest ona oparta na konstrukcji odpowiedzialności odszkodowawczej kredytodawcy.
Natomiast w wyroku z dnia 20 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Łodzi – III Wydział Cywilny Odwoławczy o sygn. akt: III Ca 339/20 podał, że wskazanie w treści umowy całkowitej kwoty kredytu o wartości wyższej niż w rzeczywistości stanowi naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o kredycie konsumenckim i może stanowić podstawę do zastosowania wobec kredytodawcy tzw. sankcji kredytu darmowego.
Sankcja kredytu darmowego stanowi potężne narzędzie ochrony konsumenta, które może skutecznie przeciwdziałać nieuczciwym praktykom kredytodawców. Pomimo, że przepisy te obowiązują od 2011 roku, świadomość ich istnienia i możliwości skorzystania z SKD znacząco wzrosła dopiero niedawno. Warto zatem, jako kredytobiorca, być świadomym przysługujących nam uprawnień i w razie potrzeby skorzystać z pomocy profesjonalnych prawników. Dzięki temu możemy nie tylko odzyskać nieuczciwie naliczone opłaty, w tym zwrot prowizji, ale także zabezpieczyć swoje interesy w przyszłości.
Autor: Radca prawny Jolanta Mietelska, Redakcja: Olga Łukasiewicz