W sprawach frankowych, czyli dotyczących kredytów indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego, przedawnienie roszczeń odgrywa kluczową rolę w ocenie możliwości dochodzenia zwrotu środków wynikających z nieważności umowy kredytowej. Jeśli jesteś frankowiczem, który rozważa drogę sądową przeciwko bankowi, musisz wiedzieć, kiedy rozpoczyna się i kończy przedawnienie roszczeń – bo to właśnie ten termin może zadecydować o Twoich szansach.
Przedawnienie roszczeń – czym właściwie jest?
Zacznijmy od podstaw. Przedawnienie roszczeń to instytucja prawa cywilnego, która określa maksymalny czas, po którym dłużnik może odmówić spełnienia świadczenia. Po jego upływie dochodzenie roszczenia staje się znacznie utrudnione, ponieważ pozwany ma prawo powołać się na przedawnienie roszczeń, co z reguły prowadzi do oddalenia powództwa.
Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli nie ma przepisu szczególnego, przedawnienie roszczeń następuje po sześciu latach. Dla roszczeń o świadczenia okresowe i tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, termin ten wynosi trzy lata.
Od kiedy jest liczone przedawnienie roszczeń?
Warto, żebyś wiedział, że czas przedawnienia roszczeń zaczyna się liczyć od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Co to znaczy? Mówiąc prościej – chodzi o moment, w którym można już domagać się spełnienia świadczenia, czyli na przykład żądać od kogoś zwrotu pieniędzy. Jeśli to, kiedy można zacząć żądać zapłaty, zależy od działania wierzyciela – na przykład od tego, kiedy złoży on wezwanie do zapłaty – to czas przedawnienia zaczyna biec dopiero od chwili, kiedy wierzyciel mógł najwcześniej taką czynność wykonać.
W sprawach frankowych ta zasada ma ogromne znaczenie – zarówno dla frankowiczów, którzy chcą odzyskać pieniądze od banku, jak i dla samych banków, które mogą próbować dochodzić zwrotu wypłaconego kapitału. Moment, w którym rozpoczyna się bieg przedawnienia, może przesądzać o tym, czy ktoś jeszcze ma prawo dochodzić swoich roszczeń w sądzie.
Przedawnienie a sprawy frankowe
W kontekście kredytów indeksowanych lub denominowanych do franka, przedawnienie roszczeń działa w dwie strony. Z jednej strony, ogranicza ono czas, w którym bank może żądać od Ciebie zwrotu kapitału wynikającego z nieważnej umowy. Z drugiej strony, Ciebie – jako kredytobiorcę – ogranicza w możliwości ubiegania się o zwrot zapłaconych rat i innych opłat, jeśli zbyt długo zwlekasz z działaniem.
Jeśli rozważasz podjęcie kroków prawnych wobec banku, powinieneś mieć świadomość, że przedawnienie roszczeń może definitywnie zamknąć Ci drogę do odzyskania pieniędzy. Dlatego tak istotne jest, aby działać bez zwłoki i podjąć odpowiednie kroki, zanim upłynie dopuszczalny termin.
Przedawnienie roszczeń po stronie kredytobiorców
W przypadku konsumentów, czyli kredytobiorców nieprowadzących działalności gospodarczej, przedawnienie roszczeń z tytułu nieważnej umowy kredytu wynosi sześć lat. Jednak moment rozpoczęcia biegu terminu zależy od konkretnej sytuacji. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 14 grudnia 2023 r. (C-28/22) jasno wskazał, że przedawnienie roszczeń nie zaczyna się od podpisania umowy. Bieg tego terminu zaczyna się dopiero wtedy, gdy dowiesz się, że w Twojej umowie znajduje się nieuczciwe postanowienie, które sprawia, że cała umowa może być nieważna.
Zazwyczaj przyjmuje się, że taką świadomość uzyskujesz w chwili złożenia reklamacji do banku albo wysłania wezwania do zapłaty. Jeśli więc podpisałeś umowę kredytową w 2008 roku, a dopiero w 2021 roku – po zapoznaniu się z orzecznictwem – złożyłeś reklamację, to bieg przedawnienia roszczeń zaczyna się właśnie w 2021 roku. Oznacza to, że masz czas do 2027 roku na podjęcie działań przeciwko bankowi.
Pamiętaj również, że nawet jeśli już spłaciłeś cały kredyt frankowy, to nie przekreśla to Twojego prawa do domagania się od banku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. W takim przypadku przedawnienie roszczeń liczysz w ten sam sposób, jakbyś miał nadal aktywną umowę.
Przerwanie biegu przedawnienia roszczeń – jak to działa?
Musisz też wiedzieć, że bieg przedawnienia roszczeń można przerwać. Przerwanie terminu oznacza, że liczony jest on od nowa – od momentu podjęcia konkretnej czynności.
Najpewniejszym sposobem przerwania przedawnienia roszczeń jest złożenie pozwu do sądu. To działanie chroni Twoje prawa i pozwala uniknąć sytuacji, w której bank odmówi zapłaty, powołując się na upływ terminu. Dlatego jeśli masz już odpowiednią wiedzę i zgromadziłeś dokumenty, nie czekaj. Pismo procesowe to realny sposób na zachowanie Twoich roszczeń wobec banku.
Czy bank też podlega przedawnieniu roszczeń?
Banki również podlegają ograniczeniom czasowym. Przedawnienie roszczeń po stronie banku wynosi trzy lata. Co istotne, termin ten nie może rozpocząć się później niż bieg terminu przedawnienia roszczeń przysługującego kredytobiorcy.
Sąd Najwyższy w uchwale z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22) wyraźnie stwierdził, że bieg przedawnienia roszczeń banku zaczyna się z dniem następującym po tym, w którym kredytobiorca zakwestionował obowiązywanie postanowień umowy.
Jeśli więc złożyłeś reklamację w 2024 roku, to bank – jeżeli chciałby domagać się zwrotu kapitału – ma czas tylko do końca 2027 roku. Po tym terminie może już nie mieć prawa dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.
Nie zwlekaj z decyzją! | Podsumowanie
Podsumowując, jeśli jesteś frankowiczem i chcesz odzyskać środki zapłacone na podstawie nieważnej umowy, musisz działać w odpowiednim czasie. Przedawnienie roszczeń konsumenta wobec banku następuje po sześciu latach od dnia, w którym kredytobiorca dowiedział się o nieuczciwym charakterze warunków umownych.
Z kolei przedawnienie roszczeń banku następuje po trzech latach od dnia, w którym zakwestionowałeś względem banku wiążący charakter postanowień umowy.
Jeśli masz lub miałeś kredyt we frankach, nie zwlekaj z decyzją. Im szybciej podejmiesz działania, tym większa szansa na to, że przedawnienie roszczeń nie zamknie Ci drogi do odzyskania należnych środków.
Zacznij od kontaktu z kancelarią prawną specjalizującą się w sprawach frankowych. Zgromadź wszystkie istotne dokumenty – umowę kredytową, harmonogramy spłat, potwierdzenia przelewów. Złóż reklamację lub wyślij wezwanie do zapłaty. Następnie rozważ skierowanie sprawy do sądu.
To właśnie szybka reakcja może ochronić Cię przed negatywnymi skutkami przedawnienia roszczeń.