Szkody górnicze, choć często kojarzą się z poważnymi uszkodzeniami budynków czy infrastruktury, mogą dotyczyć również mniejszych problemów, takich jak pęknięcia ścian, osunięcia ziemi czy zniszczenie dróg. Jeżeli Twoja nieruchomość znajduje się w rejonie objętym działalnością górniczą, warto wiedzieć, kiedy zgłosić szkodę górniczą, by uzyskać odszkodowanie lub inne formy rekompensaty.

Czym są szkody górnicze?

Szkody górnicze to wszelkie uszkodzenia lub zmiany w środowisku, które powstają na skutek działalności górniczej, takiej jak wydobycie węgla, rud metali, gazu czy innych surowców. Górnictwo, szczególnie podziemne, wiąże się z różnymi procesami, które mogą wpływać na teren powierzchniowy. W wyniku tych działań dochodzi do ruchów ziemi, osiadania terenu, pęknięć, zniszczeń w infrastrukturze i zmieniającego się ukształtowania terenu. Choć działalność górnicza ma swoje zalety, jej konsekwencje mogą być również bardzo poważne dla mieszkańców obszarów objętych taką działalnością.

Kiedy zgłosić szkodę górniczą?

Zgłoszenie szkody górniczej powinno nastąpić jak najszybciej po jej zauważeniu. Warto pamiętać, że im szybciej zgłosisz szkodę, tym łatwiej będzie udowodnić, że zniszczenia są wynikiem działalności górniczej. Jeśli nie zgłosisz szkody górniczej w odpowiednim czasie, możesz utracić prawo do uzyskania odszkodowania.

Zgłoszenia dokonuje się najczęściej do zakładu górniczego, który prowadzi działalność na danym terenie. Warto wiedzieć, że w przypadku, gdy działalność górnicza dotyczy kilku zakładów w tym samym rejonie, to najczęściej obowiązek naprawy szkód ponosi ten zakład, którego działalność miała największy wpływ na powstałe uszkodzenia. W niektórych sytuacjach odpowiedzialność przechodzi na Skarb Państwa.

Oto kilka sytuacji, w których warto zgłosić szkodę górniczą:

1. Pęknięcia ścian lub fundamentów budynków – Należy zgłosić wszelkie pęknięcia, osiadanie budynku lub zauważalne zmiany w konstrukcji budynku, które mogą wynikać z ruchów ziemi. Niezależnie od tego, czy są to budynki mieszkalne, czy obiekty użytkowe, w przypadku zauważenia jakichkolwiek uszkodzeń warto działać niezwłocznie.
2. Zniszczenie dróg, chodników i infrastruktury – Uszkodzenia nawierzchni dróg, osuwiska czy zapadnięcia w terenie, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa, są jednym z podstawowych powodów zgłoszeń szkód górniczych. Jeśli uszkodzenia mają wpływ na ruch drogowy lub publiczny dostęp do określonych obszarów, zgłoszenie powinno być priorytetowe.
3. Zmiany w ukształtowaniu terenu – Zjawiska takie jak osiadanie gruntu, tworzenie nowych zagłębień czy nierówności terenu są bezpośrednimi efektami działalności górniczej. Jeśli zauważysz, że teren w Twoim sąsiedztwie zaczął się zmieniać w sposób, który może stanowić zagrożenie, np. dla bezpieczeństwa, zgłoś sprawę niezwłocznie.
4. Zniszczenie sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, energetycznych – Jeśli w wyniku działalności górniczej doszło do uszkodzenia sieci podziemnych (woda, gaz, prąd), należy natychmiast poinformować odpowiednie służby. Takie uszkodzenia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym zagrożenia dla zdrowia i życia.
5. Oparcia i osiadania gruntów w okolicy fundamentów – Dotyczy to głównie sytuacji, w których gleba wokół fundamentów osiada, co może prowadzić do zapadania się ziemi, a w konsekwencji do uszkodzeń budynków.

Szkody górnicze – jak dokonać zgłoszenia?

Proces zgłaszania szkody górniczej wymaga odpowiedniej dokumentacji i działania w odpowiednim czasie. Oto kolejne kroki, które warto podjąć:

Zbierz dowody

Im więcej materiałów potwierdzających istnienie szkody, tym lepiej. Warto zrobić zdjęcia uszkodzeń, zaznaczyć daty ich wystąpienia, a także spisać szczegóły dotyczące ewentualnych świadków czy innych faktów, które mogą pomóc w ocenie sytuacji. Warto zachować wszelkie dokumenty, np. ekspertyzy sporządzone przez rzeczoznawców budowlanych.

Skontaktuj się z zakładem górniczym albo wysuń roszczenia wobec Skarbu Państwa

Zgłoszenie szkody powinno trafić do zakładu górniczego odpowiedzialnego za wydobycie na danym terenie. Firmy górnicze mają obowiązek naprawy szkód górniczych, dlatego ważne jest, aby skierować swoje zgłoszenie do właściwego zakładu. W przypadku gdy na danym terenie nie działa zakład górniczy (np. złoża zostały już wyeksploatowane) za szkody odpowiada Skarb Państwa reprezentowany przez właściwy organ nadzoru górniczego

Wypełnij formularz zgłoszeniowy

Większość zakładów górniczych posiada formularze zgłoszeniowe, które należy wypełnić, podając szczegóły dotyczące szkody. Formularze można znaleźć na stronach internetowych firm górniczych.

Sprawdź termin zgłoszenia

Zgodnie z przepisami prawa, roszczenie o naprawienie szkody górniczej jest roszczeniem majątkowym na moc art. 149 ustawy Prawo geologiczne i górnicze z dnia 2 lipca 2021 r. (Dz. U. Z 2021 r. poz. 1420) odpowiedzialność za szkody górnicze przedawnia się z upływem 5 lat. Warto przy tym pamiętać, że biegu terminu przedawnienia nie przerywa zgłoszenie do zakładu górniczego, dopiero złożenie pozwu przerywa bieg przedawnienia aż do momentu, gdy zakończy się postępowanie sądowe.

Dlaczego warto skorzystać z pomocy Kancelarii Prawnej?

Dochodzenie odszkodowań za szkody górnicze bywa trudne i skomplikowane, ponadto kopalnia może zaniżyć wartość świadczeń należnych poszkodowanemu lub całkowicie odmówić ich wypłaty. W takiej sytuacji warto rozważyć skorzystanie z pomocy kancelarii prawnej. Zwłaszcza jeśli konieczne okaże się wystąpienie do sądu przeciwko kopalni.

Przy czym należy zauważyć, że w celu zainicjowania postępowania sądowego konieczne jest zamieszczenie w pozwie informacji o wyczerpaniu możliwości ugodowego zakończenia sporu. Dotyczy to sytuacji, w której przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody lub jeżeli od skierowania przez poszkodowanego roszczenia wobec przedsiębiorcy upłynęło 30 dni, chyba że poszkodowany, zgłaszając żądanie zawarcia ugody, wyznaczy dłuższy termin również brak zgody na zaproponowane warunki ugody po upływie 30 dni lub terminu późniejszego wyznaczonego przez niego powoduje, że poszkodowany uzyskuje prawo do przedstawienia swojego roszczenia na drogę sądową oraz dochodzenia ochrony prawnej.

Szkody górnicze – co dalej?

Po zgłoszeniu szkody górniczej zakład górniczy przeprowadza jej ocenę. W tym celu może wysłać swoich przedstawicieli na miejsce, aby ocenić stopień zniszczeń. Często zakłady górnicze angażują rzeczoznawców budowlanych lub specjalistów w zakresie geotechniki, którzy ocenią, czy szkody są rzeczywiście efektem działalności górniczej.

Jeśli szkoda zostanie uznana, wówczas proces rekompensaty lub odszkodowania może obejmować:

• Naprawę uszkodzeń – Zakład górniczy może pokryć koszty naprawy szkód, np. remontu budynku czy odbudowy drogi.
• Odszkodowanie finansowe – W przypadku, gdy naprawa szkody jest niemożliwa lub zbyt kosztowna, może zostać wypłacone odszkodowanie na pokrycie kosztów związanych z naprawą lub utratą wartości nieruchomości.

W przypadku braku uznania przez zakład górniczy faktu zaistnienia szkody górniczej lub zaniżenia jej wysokości pozostaje wystąpić na drogę postępowania sądowego.

Podsumowanie: szkody górnicze

Zgłoszenie szkody górniczej to proces, który wymaga szybkiego działania i dokładnej dokumentacji. Im szybciej zgłosisz szkodę, tym większe masz szanse na uzyskanie odszkodowania lub naprawienie uszkodzeń. Pamiętaj, że masz prawo do ochrony swojej nieruchomości i środowiska przed skutkami działalności górniczej, dlatego warto znać swoje prawa i nie wahać się z nich skorzystać, w czym może pomóc Kancelaria Żurawiecka, Krajewska i Wspólnicy.

Autor: radca prawny Piotr Rożek