Szkody górnicze to realne zagrożenie dla wielu mieszkańców terenów objętych eksploatacją. Pękające ściany, osiadająca ziemia, zniszczone instalacje – to tylko niektóre ze skutków wydobycia węgla. Kopalnie nie mogą uchylać się od odpowiedzialności. Każdego roku ponoszą ogromne koszty, by zrekompensować szkody górnicze.
Zgodnie z raportem przygotowanym przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, średnia wartość odszkodowania zasądzanego w sprawach o szkody górnicze wynosi ponad 276 tysięcy złotych. Mediana tych roszczeń to 104 tysiące. W jednej ze spraw dochodzona kwota sięgnęła nawet 12,6 miliona złotych.
Które kopalnie ponoszą najwyższe koszty szkód górniczych?
Jeśli zastanawiasz się, jakie koszty szkody górnicze generują dla kopalni, spójrz na konkretne dane. Polska Grupa Górnicza w 2023 roku poniosła wydatki na poziomie ponad 180 milionów złotych. Głównymi lokalizacjami, gdzie szkody górnicze wymagały naprawy, były miasta takie jak Ruda Śląska, Katowice, Knurów czy Mysłowice. Całkowite wydatki związane z bezpieczeństwem sięgnęły ponad 1 miliarda złotych, z czego znaczna część dotyczyła szkód górniczych.
Z kolei Jastrzębska Spółka Węglowa wydała w 2022 roku ponad 90 milionów złotych. W 2024 roku przewiduje się jeszcze wyższe nakłady – ponad 92 miliony złotych. Kwoty te nie obejmują kosztów ekspertyz, opinii biegłych ani kosztów sądowych. Jeśli dodamy te elementy, suma wydatków związanych ze szkodami górniczymi przekracza setki milionów złotych.
Jakie koszty wiążą się z naprawą szkód górniczych?
Szkody górnicze wymagają nie tylko wypłaty odszkodowań. To także cały szereg innych wydatków, które ponoszą kopalnie. Po pierwsze, to odszkodowania pieniężne, które dotyczą uszkodzeń budynków mieszkalnych, gospodarczych, dróg czy instalacji. To najbardziej kosztowna forma rekompensaty. Drugim rodzajem kosztów jest tzw. restytucja naturalna, czyli fizyczna naprawa zniszczonych elementów budynku. Może to być na przykład podbicie fundamentów, wymiana instalacji elektrycznej czy odbudowa ścian.
Kolejnym aspektem są działania prewencyjne. Kopalnie inwestują w zabezpieczenia już na etapie budowy nowych obiektów. Ich celem jest ograniczenie ryzyka wystąpienia szkody górniczej w przyszłości.
Kopalnie ponoszą też wydatki na ekspertyzy techniczne i geologiczne. Każda taka opinia to koszt od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. W wielu sprawach sądowych ekspertyza jest niezbędna do wykazania związku między uszkodzeniem a działalnością górniczą. Nie można zapomnieć o kosztach postępowań sądowych. Opłaty, koszty zastępstwa procesowego, zwroty kosztów biegłych – to wszystko także obciąża budżet kopalni, jeśli przegra sprawę.
Szkody górnicze w praktyce – co pokazują sprawy sądowe?
Przyjrzyjmy się dwóm przykładom z sali sądowej. W Rudzie Śląskiej właściciel domu pozwał kopalnię po tym, jak fundamenty jego budynku popękały. Kopalnia podjęła próbę naprawy, użyjąc do tego pianki montażowej. Sąd uznał to za niewystarczające działanie i przyznał poszkodowanemu ponad 200 tysięcy złotych odszkodowania.
W innym przypadku kopalnia zaproponowała ugodę na 50 tysięcy złotych. Tymczasem biegły powołany przez sąd wycenił realne szkody górnicze na 185 tysięcy. Mieszkaniec odzyskał więc 135 tysięcy złotych więcej, dzięki temu, że nie zaakceptował pierwszej propozycji kopalni.
W większości spraw sądowych dotyczących szkód górniczych poszkodowani domagają się odszkodowania gotówkowego. Tylko niewielki odsetek decyduje się na naprawę fizyczną. W postępowaniach przedsądowych propozycje kopalni bywają zaniżone i często wymagają weryfikacji przez niezależnych ekspertów.
Szkody górnicze – jak dochodzić odszkodowania?
Jeśli zauważyłeś pęknięcia na ścianach, przechylenie budynku, zalaną piwnicę albo problemy z kanalizacją, może to oznaczać, że wystąpiły u ciebie szkody górnicze. W takiej sytuacji powinieneś działać krok po kroku.
Najpierw udokumentuj szkody górnicze. Zrób zdjęcia, zapisz daty i wszystkie obserwacje. Następnie sprawdź, czy twój budynek znajduje się na terenie objętym wpływami eksploatacji. Tę informację znajdziesz np. w Geoportalu.
Nie zwlekaj. Masz pięć lat od momentu zauważenia szkody górniczej, by zgłosić roszczenie. Złóż zawiadomienie do kopalni na piśmie. Postaraj się o rzetelną dokumentację techniczną, najlepiej przygotowaną przez rzeczoznawcę. Nie podpisuj ugody bez konsultacji prawnej. Wiele propozycji jest zaniżonych i może ci się nie opłacać.
Dlaczego warto skorzystać z pomocy kancelarii? | Podsumowanie
Dochodzenie odszkodowania za szkody górnicze może być skomplikowane. Zarówno pod względem technicznym, jak i prawnym. Dlatego warto zaufać specjalistom. Kancelaria Krajewska i Współnicy prowadzi sprawy o szkody górnicze od lat.
Pomagamy klientom od momentu zgłoszenia szkody, przez negocjacje z kopalniami, aż po reprezentację w sądzie. Współpracujemy z rzeczoznawcami i biegłymi, którzy znają realia szkód górniczych. Jeśli potrzebujesz wsparcia – skontaktuj się z nami. Wspólnie zawalczymy o należne ci odszkodowanie.
Autor artykułu: Redakcja Kancelarii Prawnej