Śmierć osoby bliskiej jest zdarzeniem mocno destabilizującym życie nie tylko w sferze emocjonalnej, ale często również w sferze majątkowej. Regulacja ustanowiona w art. 446 k.c. umożliwia uzyskanie naprawienia szkody wywołanej przez śmierć człowieka. Podkreślenia wymaga, że omawiany przepis wprowadza swego rodzaju wyjątek od zasady, że roszczenia odszkodowawcze przysługują wyłącznie osobom bezpośrednio poszkodowanym jakimś zdarzeniem. Zatem na jego podstawie rekompensaty może domagać się osoba, która w wyniku śmierci człowieka pośrednio doznała szkody. Odszkodowanie za wypadek śmiertelny – kto może otrzymać świadczenia po śmierci bliskiej osoby?
Odszkodowanie za wypadek śmiertelny – kto może otrzymać świadczenia?
Kodeks cywilny, a dokładnie artykuł 446 przewiduje cztery rodzaje roszczeń przysługujące poszkodowanym. Jest to zadośćuczynienie, odszkodowanie (jednorazowe), renta oraz zwrot kosztów pogrzebu , a także leczenia.
Pomimo, że wszystkie powyżej wskazane rodzaje świadczeń reguluje ten sam artykuł, to jednak dla każdego roszczenia są przewiduje on osobne wymagania, aby je uzyskać.
Zadośćuczynienie
Pomimo zawarcia przez ustawodawcę w art. 446 § 4 k.c. pojęcia „najbliższy członek rodziny”, wydaje się, że dominujący w polskich sądach jest pogląd, zgodnie z którym uprawnionymi do zadośćuczynienia na podstawie omawianego przepisu są nie tylko najbliżsi członkowie rodziny zmarłego, ale również osoby niezwiązane ze zmarłym formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi np. konkubent, narzeczony.
Konieczne jest jednak, aby zmarły pozostawał z osobą ubiegającą się o zadośćuczynienie faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową. Oznacza to, że do kręgu omawianych osób mogą być zakwalifikowane także osoby będące ze sobą we wspólnym pożyciu (obejmuje to zarówno związek heteroseksualny, jak i homoseksualny), a także inne osoby niezaliczane do najbliższych krewnych zmarłego np. wnuk, macocha, ojczym.
Odszkodowanie po wypadku śmiertelnym
Do ubiegania się o odszkodowanie za wypadek śmiertelny uprawniony jest ten sam krąg osób, które są uprawnione do ubiegania się zadośćuczynienie. Niemniej jednak, w przypadku odszkodowania musi zostać spełniony jeszcze jeden warunek – na skutek śmierci zmarłego u osoby ubiegającej się o odszkodowanie za wypadek śmiertelny musi nastąpić znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej.
Przepis jednak nie wskazuje dokładnie co oznacza ów znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej. Za takie przypadki Sąd Najwyższy uważa wszelkie niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej poszkodowanego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, ale wyłącznie takie, które rzutują na ich sytuację materialną, przy czym pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości.
Renta po wypadku
Z roszczeniem o rentę po wypadku może wystąpić osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny. Zatem do kręgu osób uprawnionych mogą należeć dzieci zmarłego oraz rozwiedziony małżonek (lub pozostający w separacji).
Niemniej jednak, pomimo, że polskie prawo nie reguluje stosunków alimentacyjnych pomiędzy nierozwiedzionymi małżonkami, to jednak w orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym ustanowiony przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek współdziałania dla potrzeb założonej rodziny ma charakter alimentacyjny. Na powyższej podstawie przyjmuje się, że o rentę po wypadku w oparciu o art. 446 § 2 k.c. może ubiegać się również małżonek, który prowadził ze zmarłym wspólne gospodarstwo, nawet jeżeli pracuje zarobkowo.
Zwrot kosztów pogrzebu i leczenia osoby zmarłej.
W tym przypadku, inaczej niż przy pozostałych świadczeniach, ustawodawca nie ogranicza kręgu osób uprawnionych do osób bliskich czy najbliższych członków rodziny. Omawiane świadczenie może uzyskać każdy, kto faktycznie poniósł koszty pogrzebu lub leczenia osoby zmarłej.
Od kogo uzyskać odszkodowanie za wypadek śmiertelny
Roszczenie o omawiane świadczenia, w tym odszkodowanie za wypadek śmiertelny należy kierować do podmiotu zobowiązanego do naprawy szkody. Najczęściej jest to osoba lub inny podmiot, którym można przypisać odpowiedzialność za śmierć zmarłego np. będzie to sprawca wypadku samochodowego. Niemniej jednak, polskie prawo pozwala również zgłosić omawiane roszczenia bezpośrednio do ubezpieczyciela wyżej wymienionej osoby lub podmiotu np. szkodę można zgłosić do ubezpieczyciela, z którym sprawca wypadku samochodowego miał umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (tzw. OC).
Kiedy przedawniają się sprawy dotyczące odszkodowania za wypadek śmiertelny?
W kwestii omawianych roszczeń, w szczególności odszkodowania za wypadek śmiertelny stosować należy przepisy regulujące przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedowolnym. Zatem zasadą jest, że okres przedawnienia wynosi 3 lata od od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże nie dłużej niż 10 lat od dnia, w którym nastąpił zgon osoby zmarłej. Wyjątkiem są sytuacje, w których śmierć zmarłego wynikła na skutek popełnienia przestępstwa. Wówczas termin przedawnienia wynosi 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa.
Jeśli utraciłeś bliską osobę i potrzebujesz pomocy w uzyskaniu odszkodowania, skontaktuj się z Kancelarią Żurawiecka, Krajewska i Wspólnicy w Katowicach. Pomożemy Ci przejść przez skomplikowane procedury prawne, abyś mógł otrzymać należne świadczenia. Zrozumiemy Twoją sytuację i zapewnimy pełne wsparcie prawne na każdym etapie postępowania.
Autor: Adwokat Arkadiusz Pytel, redakcja: Olga Łukasiewicz