Drogi Frankowiczu! Zastanawiasz się, czy warto wchodzić na drogę sądową w celu unieważnienia Twojej umowy kredytowej? Obawiasz się, że po unieważnieniu umowy frankowej bank zażąda od Ciebie dodatkowych opłat? Słyszałeś, że banki występują o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału i nie wiesz, czy to Cię dotyczy?
Nie jesteś sam w tych wątpliwościach. W ostatnich latach tysiące osób w Polsce zdecydowały się na unieważnienie umowy frankowej, domagając się sprawiedliwości przed sądami. W tym artykule dowiesz się, co dokładnie oznacza unieważnienie umowy frankowej, jakie konsekwencje prawne z tego wynikają i czy rzeczywiście musisz obawiać się dodatkowych roszczeń ze strony banku.
Co oznacza unieważnienie umowy frankowej?
Kiedy sąd stwierdza, że umowa kredytowa jest nieważna, oznacza to, że należy ją traktować tak, jakby nigdy nie została zawarta. Taka sytuacja najczęściej występuje w przypadku umów, które od samego początku były wadliwe – na przykład z powodu naruszenia przepisów dotyczących ochrony konsumentów.
W przypadku unieważnienia umowy frankowej sądy zazwyczaj wskazują na obecność niedozwolonych klauzul przeliczeniowych. To właśnie one pozwalały bankom jednostronnie ustalać kursy waluty, co miało bezpośredni wpływ na wysokość zobowiązania klienta. Jeśli sąd uzna, że umowa była nieważna, żadna ze stron nie powinna czerpać z niej korzyści.
Po unieważnieniu umowy frankowej następuje konieczność rozliczenia – bank musi zwrócić Ci wszystkie wpłacone środki, a Ty oddajesz tylko otrzymany kapitał. Zgodnie z tzw. teorią dwóch kondykcji, każda ze stron oddaje to, co faktycznie otrzymała, bez względu na to, czy druga strona już dokonała zwrotu.
Czy bank ma prawo żądać wynagrodzenia za korzystanie z kapitału?
Jednym z najczęściej powtarzanych mitów wokół unieważnienia umowy frankowej jest to, że bank może zażądać wynagrodzenia za udostępniony kapitał. Niektóre instytucje finansowe faktycznie próbowały tak argumentować swoje roszczenia. Ich zdaniem, skoro kredytobiorca przez kilka lub kilkanaście lat korzystał z pożyczonych środków, to powinien za to zapłacić.
Jednak zarówno polskie sądy, jak i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stanowczo odrzuciły te argumenty. Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku w sprawie C-520/21 nie pozostawia żadnych wątpliwości – banki nie mają prawa żądać żadnego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy frankowej.
Eksperci prawni oraz organizacje konsumenckie zgodnie wskazują, że gdyby przyjąć stanowisko banków, oznaczałoby to zgodę na czerpanie korzyści z nieuczciwych i wadliwych umów. To przeczyłoby podstawowym zasadom prawa konsumenckiego.
Czy po unieważnieniu umowy frankowej bank może żądać odsetek?
Pytanie o odsetki również pojawia się często wśród osób rozważających unieważnienie umowy frankowej. W praktyce wygląda to tak, że jeśli kredytobiorca żąda od banku zwrotu wpłat wynikających z nieważnej umowy, sądy zwykle przyznają odsetki za opóźnienie od momentu zgłoszenia takiego roszczenia.
Bank natomiast może domagać się odsetek za opóźnienie tylko wtedy, gdy jego roszczenie stanie się wymagalne – czyli na przykład po wezwaniu kredytobiorcy do zwrotu udostępnionego kapitału. Należy jednak pamiętać, że sądy nierzadko oddalają tego rodzaju żądania banków, zwłaszcza gdy instytucja ta nadal utrzymuje, że umowa jest ważna. Dochodzenie odsetek w takiej sytuacji jest sprzeczne z logiką i niespójne z dotychczasowym orzecznictwem.
Dodatkowo, jeśli doszło już do rozliczenia po unieważnieniu umowy frankowej – czy to w wyniku wyroku, czy wezwania do zapłaty – bank nie ma podstaw do dochodzenia dodatkowych kwot tytułem odsetek.
Unieważnienie umowy frankowej nie oznacza żadnych dodatkowych obciążeń
Nie musisz obawiać się, że unieważnienie umowy frankowej narazi Cię na dodatkowe roszczenia ze strony banku. Wszelkie próby dochodzenia przez banki wynagrodzeń za korzystanie z kapitału lub innych dodatkowych opłat są nieuzasadnione prawnie.
To bank jako przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za skonstruowanie wadliwej umowy. Dlatego nie może czerpać z niej dalszych korzyści. Gdyby bankom przyznano prawo do wynagrodzenia, oznaczałoby to, że nie ponoszą one żadnych konsekwencji stosowania niedozwolonych praktyk.
Prawo Unii Europejskiej, w tym Dyrektywa 93/13/EWG, jednoznacznie chroni konsumentów przed nieuczciwymi warunkami w umowach. Sądowe unieważnienie umowy frankowej ma na celu przywrócenie równowagi między stronami, a nie premiowanie przedsiębiorcy, który dopuścił się naruszeń.
Co powinieneś zapamiętać?
Jeśli zdecydujesz się na unieważnienie umowy frankowej, Twój podstawowy obowiązek wobec banku ogranicza się do zwrotu otrzymanego kapitału. Nie jesteś zobowiązany do ponoszenia dodatkowych kosztów, takich jak odsetki czy wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Orzecznictwo sądów – zarówno krajowych, jak i europejskich – jednoznacznie stoi po stronie konsumentów. Skontaktuj się z naszą Kancelarią Krajewska i Wspólnicy i bezpłatnie przeanalizuj swoją umowę. Wspólnie pomożemy wybrać najkorzystniejsze i możliwe rozwiązanie dla Twojej sprawy. Przejdziemy z Tobą przez cały proces.