Kredyty we frankach szwajcarskich – aktualne rozwiązania

Jak zaczęła się historia kredytów we frankach szwajcarskich

W latach 2005–2010 banki w Polsce masowo udzielały kredytów mieszkaniowych indeksowanych lub denominowanych do walut obcych. Zawarto w tym okresie blisko milion umów. Kredyty we frankach szwajcarskich cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród frankowiczów, a ich popularność wynikała z kilku istotnych przyczyn.

Przede wszystkim charakteryzowały się znacznie niższym oprocentowaniem niż kredyty złotowe. Umocnienie polskiego złotego i oczekiwania dalszej aprecjacji waluty również zachęcały do ich zaciągania. Do tego doszedł boom na rynku nieruchomości, wzrost zamożności społeczeństwa i znaczna liczba osób, które wciąż poszukiwały własnego mieszkania.

Niestety, przy udzielaniu kredytów we frankach szwajcarskich stosowano niewłaściwe praktyki. W wielu umowach znalazły się niedozwolone postanowienia, które pozwalały bankom jednostronnie ustalać wysokość oprocentowania lub kursy walut, według których przeliczano zarówno udzielane kredyty, jak i spłacane raty. W rezultacie wielu frankowiczów, często nieświadomie, przyjęło na siebie ryzyko nieograniczonych skutków osłabienia złotego względem franka szwajcarskiego.

Gwałtowny wzrost kursu franka szwajcarskiego

O tym, jak ryzykowne były w praktyce umowy kredytów indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego, kredytobiorcy przekonali się 15 stycznia 2015 roku. Dzień ten przeszedł do historii finansów w Polsce i znacząco wpłynął na sytuację osób posiadających kredyty we frankach szwajcarskich.

Aby zrozumieć, co się wtedy wydarzyło, należy cofnąć się do kryzysu finansowego z lat 2008–2009. Wtedy frank szwajcarski zyskał popularność jako stabilna i bezpieczna waluta. Bank Narodowy Szwajcarii przez kilka lat utrzymywał sztucznie stały kurs wymiany euro na franka na poziomie 1,2.

15 stycznia 2015 roku ówczesny szef Banku Narodowego Szwajcarii, Thomas Jordan, ogłosił decyzję o porzuceniu tej polityki. Kurs CHF/PLN gwałtownie wzrósł, osiągając wartości historyczne powyżej 5 złotych, podczas gdy dzień wcześniej frank kosztował 3,57 zł. Dla wielu frankowiczów oznaczało to dramatyczny wzrost wysokości rat i salda zadłużenia.

Walka kredytobiorców z bankami

Początkowo kredytobiorcy mieli trudności w dochodzeniu swoich praw. Walka z bankami była długa, żmudna i niepewna. Z czasem sytuacja zaczęła się jednak poprawiać.

Obecnie większość spraw dotyczących kredytów we frankach szwajcarskich kończy się korzystnymi wyrokami dla kredytobiorców. Najczęściej sądy unieważniają całe umowy kredytowe, uznając je za zawierające niedozwolone postanowienia.

Niestety oczekiwanie na prawomocny wyrok wciąż trwa długo, zwłaszcza gdy banki składają apelacje. Dane Ministerstwa Sprawiedliwości pokazują, że liczba nierozpoznanych spraw wciąż jest znaczna. Coraz częściej banki proponują ugody, aby uniknąć długotrwałych postępowań. Warto jednak każdą propozycję dokładnie przeanalizować z prawnikiem, który oceni jej treść i doradzi, czy warunki są korzystne.

Projekt tzw. Ustawy Frankowej – nowe rozwiązania

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących kredytów we frankach szwajcarskich. Ustawa ma objąć sprawy cywilne między konsumentami a bankami, które dotyczą kredytów indeksowanych lub denominowanych do CHF oraz umów przekształconych w kredyty waloryzowane do CHF.

Usprawnienie postępowań sądowych

Projekt przewiduje usprawnienie postępowań sądowych. Sprawy frankowe będą mogły być rozpatrywane na posiedzeniach niejawnych, a strony będą mogły składać zeznania na piśmie. Dopuszczono też możliwość przesłuchania świadków w formie zdalnej, nawet jeśli strony zgłoszą sprzeciw. Referendarze sądowi będą mogli umarzać postępowania po cofnięciu pozwu lub apelacji, co pozwoli przyspieszyć rozstrzyganie sporów.

Uproszczenie postępowania zabezpieczającego

Postępowanie zabezpieczające roszczenia konsumentów będzie udzielane z urzędu po doręczeniu odpisu pozwu. Oznacza to, że kredytobiorca nie będzie musiał spłacać rat w trakcie procesu, a bank nie będzie mógł zgłaszać go do rejestrów dłużników. Dane już wpisane zostaną wykreślone.

Rozliczenia stron i zwrot opłat sądowych

Pozwany bank będzie mógł powołać się na zarzut potrącenia, wskazując swoje roszczenia wobec konsumenta, co umożliwi rozliczenie stron w ramach jednego postępowania. Zwrot 50% opłaty sądowej przysługiwać będzie, jeśli pozew, apelacja lub skarga kasacyjna zostaną cofnięte w ciągu sześciu miesięcy od wejścia ustawy w życie. Projekt ustawy trafi do Sejmu. Zgodnie z założeniami, Ustawa Frankowa wejdzie w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Praktyka sądowa pokaże, jak nowe przepisy wpłyną na spory dotyczące kredytów we frankach szwajcarskich.

Podsumowanie

Historia kredytów we frankach szwajcarskich pokazuje, jak decyzje finansowe mogą mieć długofalowe skutki. Od popularności wśród kredytobiorców, przez gwałtowny wzrost kursu franka, aż po lata sporów z bankami – temat ten pozostaje wciąż aktualny. Dziś kredytobiorcy mają większą świadomość swoich praw, a zmiany prawne i orzecznictwo sądów dają im narzędzia do dochodzenia roszczeń.

Autor artykułu: Radca Prawny Piotr Rożek

Najczęstsze pytania